وجه تسمیه ی چهارشنبه سوری

کلمه سور در فارسی به معنای نور و روشنایی است یا معقولانه تر این است که سور را نوعی سرخی دانست که هم اشاره به خود آتش دارد و هم اشاره به سرخ بودن صورت که نشانه سلامتی و آمادگی است و فرض بر این است که پریدن از روی آتش سلامتی به همراه می آورد.

چهارشنبه سوری که به فستیوال آتش نیز معروف است مقدمه ای برای نوروز است و ورود بهار را نشان می دهد. به همین منظور آتش بزرگی تا نزیک صبح روشن می ماند تا “خورشید را زنده نگه دارد”.

زمان برگزاری جشن باستانی چهارشنبه سوری

معمولا این جشن از اوایل شب چهارشنبه (سه شنبه شب) و با روشن کردن آتش در خیابان ها و کوچه ها شروع می شود و افراد با خواندن شعر “زردی من از تو   سرخی تو از من” از روی آتش می پرند.

اعتقادات مردم در مورد چهارشنبه سوری

برخی معتقدند این مراسم باعث تطهیر بدن می شود یعنی آتش بیماری، رنگ پریدگی و مشکلات را از شما می گیرد و در عوض به شما سرخی، گرما و انرژی می دهد. علی رغم مخالفت های بسیار، این مراسم در دوران اسلامی نیز حفظ شد و تقریبا در هر شهر و روستای ایرانی رواج یافت.

چهارشنبه سوری در شهرهای ایران

مراسم چهارشنبه سوری اکنون در سرتاسر ایران مرسوم است و بنظر می رسد که چندین قرن برگزار می شده است.

در شیراز، این جشن باستانی به آخرین چهارشنبه ماه صفر گفته می شد. در اصفهان که زمانی پایتخت صفویان بوده و پایگاه علمای قدرتمندی همچون محمد باقر مجلسی بوده است به ٣ چهارشنبه آخر سال گفته می شده است (تاز کارسانبا، کال کارنسانبا و گال کارسانبا)؛ در اردبیل یالانچی کارسانبا، کابارچی کارسانبا و آکر کارسانبا و در بزرگ آباد (روستایی نزدیک به ارومیه) ۴ چهارشنبه آخر سال جشن گرفته می شد (مشتلوقچی کارسانبا، کولا کارسانبا، قارا کارسانبا و آکر کارسانبا).

آداب و رسوم جشن چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری یک خوشامدگویی صمیمانه به نوروز و سنت های آن است. آتش نه تنها در ایران باستان بلکه در میان هندیان و اروپایی ها و سایر فرهنگ ها نیز مقدس و مورد احترام بوده است. طبق عقاید ایرانیان باستان، آذر (آتش) پسر اهورا مزدا بوده است. ایرانیان باستان به قدرت تطهیر و خالص بودن آتش اعتقاد داشتند. این اعتقاد به حدی قوی بود که برای اثبات بی گناهی یک فرد، وی باید از روی آتش عبور می کرد مثل شخصیت سیاوش در داستان حماسی شاهنامه فردوسی که برای اثبات بی گناهی اش از آتش عبور کرد.

در مراسم چهارشنبه سوری مردم غذا، شیرینی و نوشیدنی را نیز روی سقف خانه هایشان می گذاشتند و و برای مردگان خود دعا می کردند تا باعث آرامش آنها شود.

یکی دیگر از مراسمی که در شب چهارشنبه سوری انجام می شود، مراسم قاشق زنی است. در این مراسم دختران جوان چادر به سر می کنند و با زدن قاشق روی کاسه به در خانه همسایه ها می روند. صاحب خانه نیز با آجیل مخصوص شب چهارشنبه سوری کاسه انها را پر می کند. اعتقاد بر این است که فردی که کاسه اش خالی بماند در سال جدید بدبختی بسراغش می آید. گاهی اوقات نیز پسران جوان برای تفریح چادر بسر می کنند و مراسم قاشق زنی را انجام می دهند.

چهارشنبه سوری در زمان معاصر

امروزه فقط نام این آداب و رسوم به جای مانده است، در عوض انواع مختلف ترقه به عنوان قسمتی از  جشن مورد استفاده قرار می گیرند و متاسفانه هر ساله افراد زیادی مجروح شده و آسیب می بینند. اما چهارشنبه سوری یکی از جشن های ملی مهم و شاد برای ایرانیان سراسر دنیا بشمار می رود.